nitq

nitq
is. <ər.>
1. Danışma, fikrini sözlərlə ifadə etmə qabiliyyəti. Nitq üzvləri. Nitqi inkişaf etdirmək. // Danışıq, danışma tərzi; tələffüz. Aydın nitq. Rəvan nitq. // Ümumiyyətlə, danışma, söz, kəlam. <Xurşid:> Sən mənimtək naçizin nitqin əcəb təqdir edib; Xalq ara timsal olub sənətə etdin ibtida. Ü. H.. O tayda çadrasız dolaşan qadına; Sual ver, nitqindən saçılsın ildırım. M. Müş.. Nitqdən düşmək (qalmaq) – danışa bilməmək, susmaq, lal olmaq, dili tutulmaq. Nitqdən düşdüm ləbi-ləli-dürəfşanın görüb. F.. Onun sanki dili nitqdən qalmışdı. M. C.. Nitqə gəlmək – danışmağa başlamaq, dilə gəlmək. Nitqi açılmaq – danışmağa başlamaq, dili açılmaq. <Hacı:> Şərab həmişə insanın mizacını açır, kefini yüksəldir, görürsən ki, şairin təbi gəlir, natiqin nitqi açılır. B. T.. Nitqi tutulmaq (bağlanmaq, batmaq, kəsilmək, qurumaq, çəkilmək) – danışa bilməmək, dili tutulmaq, danışmaq qabiliyyətini itirmək (sevincdən, fərəhdən, həyəcandan və s. dən). Könlüm açılır zülfi-pərişanını görgəc; Nitqim tutulur qönçeyi-xəndanını görgəc. F.. Molla Tarıverdi başladı yarpaq kimi titrəməyə və nitqi kəsilib daha danışa bilmədi. E. Sultanov. Sual <Şirəlini> elə sarsıtdı ki, bir neçə saniyə nitqi qurudu. S. Rəh.. Eşitdiyi sözlərdən sanki <ovçunun> nitqi batmışdı. Ə. M..
2. İclasda, yığıncaqda, mitinqdə və s. -də camaata, dinləyicilərə xitabən irad olunan söz. Hərdənbir teleqramlarda vəkillərimizin nitqlərini oxuyub günümüzü bir tövr keçiririk. C. M.. Kəndliləri yeni quruluşun qanunu ilə tanış etmək və onların biliklərini artırmaq üçün kənd camaatına tez-tez nitq və məruzələr oxuyurdular. S. S. A.. Nitq irad etmək – nitq söyləmək. Edərək hər tərəfdə nitq irad; Xəlqi dəvətlə eylədik irşad. H. C.. Nitq söyləmək – kütləvi yerlərdə, yığıncaqlarda müəyyən məsələ ətrafında danışmaq, fikir söyləmək, çıxış eləmək.

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • nitq — ə. 1) çıxış, danışıq; 2) söz, kəlmə …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • monoluq — <yun. monos – tək və logos – nitq> Başlıca olaraq dramada aktyorun özünə, yaxud tamaşaçılara xitabən söylədiyi sözlər – nitq. «Ölülər» əsərində İskəndərin monoloqu. – Salon səssiz bir hal aldı, hərəkətdən əsər yox; Səhnədəki oynaq bir gənc… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • nitqpərdaz — is. <ər. nitq və fars. . . . pərdaz> Nitq söyləməyi sevən, həmçinin nitq söyləmək qabiliyyəti olan (çox vaxt istehza məqamında deyilir). Həmişə nitqpərdaz olan Ağasəfər indi nə üçünsə zıqqana zıqqana bir iki söz güclə dedi. Ə. Ə …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • söz — is. 1. Bir şey və ya hadisə haqqındakı anlayışın səslə ifadəsindən ibarət olan nitq vahidi; kəlmə. Sözün mənası. – Hamıya bir vahimə düşdü, söz demək istəyənlərin sözləri boğazlarında qurudu. B. T.. Əşrəfin danışdığı gözəl sözlərə qulaq asanlar… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • irad — ə. 1) gətirmə, götürmə; 2) bir mülk və ya yerin məhsulundan və icarəyə verilməsindən əldə edilən gəlir; 3) məhsul və ya icarə haqqı gətirən əkin və ya mülk; 4) nöqsan, səhv; 5) söyləmə, danışma, demə. İradi nitq nitq söyləmə …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • xitabət — ə. 1) məclisdə xütbə söyləmə; xətiblik; 2) səlis nitq söyləmə; 4) nitq, məruzə və s. söyləyən adamın arxasında durduğu kürsü; tribuna …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • çıxış — is. 1. Çıxmaq işi, çıxma. Vasya teztez bayıra çıxıb, yenə qayıdırdı. Susanna bu çıxışın papiros çəkmək üçün olduğunu duyub dedi. . M. S. O.. 2. Çıxmaq üçün qapı, yol və s. ; çıxacaq (giriş əksi). Çıxışda gözləmək. – <Usta> . . Tahiri yenə… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • dil — 1. is. 1. anat. İnsan və onurğalı heyvanların ağız boşluğunda olub, qidanın çeynənilib udulmasına kömək edən və onun dadını bildirən, insanda isə, əlavə olaraq, danışıq səslərinin əmələ gəlməsində iştirak edən orqan. Dillə dadmaq. Dili ilə… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • düzəltmə — 1. «Düzəltmək»dən f. is. 2. sif. Başqasından (başqa kəmiyyətdən, sözdən və s. dən) düzəldilmiş. Düzəltmə sifət (sözdüzəldici şəkilçilərin sözlərə bitişdirilməsi ilə düzələn sifət). Düzəltmə fel (müəyyən nitq hissələrinə sözdüzəldici şəkilçilərin… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • fəsih — sif. <ər.> Fəsahətli, gözəl, aydın, təmiz, düzgün, səlis (tələffüz, nitq haqqında). Fəsih nitq. Fəsih z. danışmaq. – Axund Molla Sadıq çıxdı minbərə, bir fəsih xütbədən sonra başladı. . M. F. A …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”